ริดสีดวงมีกี่ระยะ? วิธีสังเกตอาการแต่ละระยะ
ริดสีดวงทวาร (Hemorrhoids) เป็นโรคที่เกิดจากหลอดเลือดดำบริเวณทวารหนักโป่งพองและบวมจนผิดปกติ พบได้บ่อยในทุกเพศทุกวัย โดยเฉพาะคนที่มีพฤติกรรมนั่งถ่ายนาน ท้องผูกบ่อย หรือต้องยกของหนักเป็นประจำ
การรู้จัก “ระยะของริดสีดวง” จะช่วยให้สามารถประเมินอาการของตัวเองได้ และเลือกแนวทางการรักษาที่เหมาะสม ไม่ปล่อยให้โรคลุกลามจนต้องผ่าตัด
ประเภทของริดสีดวง
ก่อนเข้าเรื่องระยะ ควรเข้าใจว่า ริดสีดวงแบ่งออกได้ 2 ประเภทใหญ่
ริดสีดวงภายใน (Internal hemorrhoids): เกิดขึ้นในลำไส้ตรงด้านใน มักไม่เจ็บ แต่มีเลือดออกขณะถ่าย
ริดสีดวงภายนอก (External hemorrhoids): เกิดบริเวณรอบ ๆ ปากทวารหนัก มักทำให้เจ็บ ปวด หรือคลำเจอก้อน
ระยะของริดสีดวงภายใน
ริดสีดวงภายในถูกแบ่งออกเป็น 4 ระยะ ตามความรุนแรงดังนี้
🔹 ระยะที่ 1
หลอดเลือดภายในทวารโป่งพอง แต่ยังไม่โผล่ออกมานอกทวารหนัก
มักไม่มีอาการเจ็บ มีเพียง เลือดสดติดกระดาษทิชชูหรือปนมากับอุจจาระ
สังเกตได้ยาก มักตรวจพบจากการส่องกล้อง
🔹 ระยะที่ 2
ริดสีดวงเริ่มโผล่ออกมานอกทวารขณะถ่ายอุจจาระ
หลังถ่ายเสร็จ ก้อนริดสีดวงจะหดกลับเข้าไปเอง
อาการหลัก: เลือดออก, อาจรู้สึกคันหรือระคายเคือง
🔹 ระยะที่ 3
ก้อนริดสีดวงโผล่ออกมานอกทวารหนักเวลาถ่ายหรือออกแรง (เช่น ไอหรือยกของหนัก)
ไม่หดกลับเอง ต้องใช้มือดันกลับเข้าไป
อาจมีอาการเจ็บหรือรู้สึกถ่วงบริเวณทวารหนัก
🔹 ระยะที่ 4
ก้อนริดสีดวงโผล่ออกมาและ ไม่สามารถดันกลับเข้าไปได้
มักมีอาการเจ็บ ปวด บวม อักเสบ เลือดออกง่าย
เป็นระยะที่รุนแรงที่สุด มักต้องใช้การรักษาด้วยหัตถการหรือการผ่าตัด
ริดสีดวงภายนอก
แม้จะไม่มีการแบ่งเป็น “ระยะ” แบบชัดเจนเหมือนริดสีดวงภายใน แต่สามารถสังเกตได้ว่า:
วิธีสังเกตอาการที่ควรไปพบแพทย์ทันที
มีเลือดออกปริมาณมากหรือออกบ่อย
ก้อนริดสีดวงบวมแดง เจ็บปวดมาก
มีอาการอ่อนเพลีย หน้ามืด ร่วมกับการเสียเลือด
ริดสีดวงอยู่ในระยะที่ 3–4 หรือสงสัยว่ามีภาวะแทรกซ้อน
การรักษาตามระยะ
ระยะ 1–2: มักรักษาด้วยการปรับพฤติกรรม (กินผักผลไม้ ดื่มน้ำมาก ๆ) ใช้ยาทาหรือยาสอด และการรักษาแบบหัตถการ เช่น การรัดยาง
ระยะ 3: อาจใช้การรัดยางหรือหัตถการอื่น แต่บางรายต้องผ่าตัด
ระยะ 4: มักต้องรักษาด้วยการผ่าตัดเพื่อเอาก้อนริดสีดวงออก
สรุป
ริดสีดวงแบ่งออกเป็น 4 ระยะ โดยมีความรุนแรงเพิ่มขึ้นตามลำดับ ตั้งแต่มีแค่เลือดออกจนถึงก้อนที่โผล่ออกมาและไม่สามารถดันกลับเข้าไปได้ การรู้จักระยะและอาการของโรคช่วยให้รับมือได้ถูกต้อง หากอยู่ในระยะเริ่มต้นสามารถดูแลตัวเองได้ แต่หากอาการรุนแรงควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนและการรักษาที่ซับซ้อน
